Crkva je ‘po naravi misionarska’ (AG 2) – misije su njezina trajna i aktualna stvarnost
1. Prije pola stoljeća završen je Drugi Vatikanski Sabor (1962-1965) kad se Katolička Crkva sabrala u Rim iz svih dijelova svijeta, te očitovala kako nadilazi nacionalne i europske okvire, jer je sveopća zajednica Božjeg naroda. Na Saboru je istaknut primat Božje Riječi, kao i svijest o Božjem narodu. Naglašena je važnost ekumenizma i misonarskog duha. Potaknut je dijalog s drugim religijama i kulturama svijeta. Tada je “Crkva u suvremenom svijetu” (GS) zatvorila vrata “lomovima i sukobima”, a progovorila o ljudskom dostojanstvu, grijehu, savjesti i slobodi. Rekla je što vjeruje i što misli o sebi. Ali je kazala i što misli o svijetu koji bježi od Boga i kojem treba navijestiti Kristovo evanđelje.
O tomu je posebice progovorila u dekretu o misijskoj djelatnosti Crkve, ”Ad Gentes” (1965.), koji je od devet objavljenih dekreta najveći. Istina stvaran je dulje od drugih i imao je sedam redakcija. Ali, glasovanje je bilo vrlo povoljno: 2.394 su glasovala ”za”, a samo 5 ”protiv”. Nijedan drugi saborski dokument nije imao takvu ”jednoglasnost”. Biskupi su u dekretu progovorili o misijama, o Očevoj zamisli spašavanja ljudi po Isusu, konačnom proroku i jedinom Otkupitelju čovjeka. A Crkva kao Kristovo produljeno utjelovljenje u vremenu ”po naravi je misionarska” (AG 2) i valja joj biti i ostati u takvom ”misionarskom stanju”.
***
2. Per facilitare i traduttori adesso dirò due parole in italiano. Comincio con la frase di beato Paolo VI. che nella sua esortazione apostolica ”Evangelii nuntiandi” (1975.) scrisse che ”il mandato di evangelizzare tutti gli uomini costituisce la missione essenziale della Chiesa”. E aggiunge che ”evangelizzare deve essere ritenuta la grazia e la vocazione propria della Chiesa, la sua identità più profonda. La Chiesa esiste per evangelizzare, cioè per predicare e insegnare la parola di Dio, per essere lo strumento attraverso il quale giunge a noi il dono della grazia..” (n. 14). Il suo successore, santo Giovanni Paolo II., nella sua enciclica ”Redemptoris Missio” (1990.) usa linguaggio di tipo esistenziale e parla di ”urgenza” della missione, di ”premura”, ”pressione”, ”sollecitazione”, ”necessità”, ”impazienza” ed ”esigenza”. ”L’amore di Cristo ci possiede, ci spinge e costringe, ci guida”, scrive san Paolo (2 Cor 4, 14) e per questo san Peitro e Giovanni di fronte al Sinedrio dissero: ”Noi non possiamo tacere” (At. 4,20). Nella lettera apostolica ”Novo millennio ineunte” (2001) san Giovanni Paolo II traccia le linee programmatiche per l’evangelizzazione del nuovo millennio. ”Evangelizzare, vedere e contemplare” non è un mero trasmettere ciò che io ho sentito dire di Gesù, ma uno sperimentare che ciò che ho sentito dire di Gesù è vero e reale per me.
3. Oggi, invece, la teologia della Missione soffre di un certo intellettualismo. Per questo un teologo scriveva che le infinite interpretazioni della Missione danno l’impressione di un ”gnosticismo missionario”, come se tutto si risolvesse a livello di idee, slogans e strategie. E aggiumge: ”Se avessi ancora una seconda vita come teologo, mi libererei di molta zavorra, di tanta vasta erudizione, e rifletterei molto più intensamente su Dio. Qui io vedo una grande possibilità: Quella che il nuovo movimento missionario, assolutamente necessario, ma da tempo in crisi, non potrà mettersi in moto senza un nuovo slancio sulla questione di Dio, che ci faccia gioire molto di più a motivo della nostra fede” (P. Castello).
Sulla riflessione dell’importanza della questione di Dio abbiamo l’enciclica di Benedetto XVI, ”Deus caritas est” (2005.) nella quale papa Benedetto scrive che ”il cristianesimo non è una nuova filosofia o una nuova morale. Cristiani siamo soltanto se incontriamo Cristo”. Solo in questa relazione personale con Cristo, solo in questo incontro con il Risorto, diveniamo veramente cristiani. L’invito di papa Benedetto è di ”entrare nella dinamica dell’amore per ritrovare la sorgente e la fonte della missione”. L’invito poi è stato raforzato dall’esortazione apostolica di papa Francesco ”Evangelii gaudium” di cui dirò alcune parole in croato.
***
4. Za pobudnicu pape Franje, ”Radost evanđelja” (Evangelii Gaudium), moglo bi se reći kako je napisana pod motom: Crkva otvorenih vrata radosno svjedoči i naviješta. Napisao ju je biskup Rima, papa Franjo, koji je iako u poodmaklim godinama životvorno spreman na stvaralački dijalog i osobitu misijsku zauzetost. Pobudnicu je napisao jer je osjetio živu želju pozvati sve vjernike neka nošeni misijskom radošću krenu u evangelizaciju svijeta (br. 1), te s novim žarom ”pođu na sve periferije koje trebaju svjetlo evanđelja” (br. 20). Njome najavljuje kakvu Crkvu želi, pa smatra da je potrebna ”pastoralna i misionarska obnova i preobrazba”. On živo želi ”reformirati crkvene strukture kako bi postale više misionarske” (br. 27). A oni koji Boga traže ne bi smjeli naići na ”hladnoću zatvorenih vrata”. ”Crkva nije carinarnica” u kojoj se kršćani ”ponašaju kao kontrolori milosti”, nego očev dom gdje ”ima mjesta za svakoga koji se hrve sa životnim tegobama” (br. 47). A ono što bi nas trebalo posebice ”uznemiravati, veli papa Franjo, jest činjenica da je još puno naše braće koja su izvan dometa Isusovog prijateljstva” (br. 49).
Posljednje poglavlje naslovljeno je ”Duhom ispunjeni evangelizatori”. Na upit tko su takvi navjestitelji, papa odgovara: ”To su blagovjesnici koji se bez straha otvaraju djelovanju Duha, kako bi poput apostolâ navješćivali čudesna Božja djela” (br. 259). Puni snage i smjelosti oni su ”kadri plivati i protiv struje”. Zbog toga Papa žarko moli ”neka Duh Sveti dođe obnoviti, protresti i dati poticaj Crkvi da odvažno iziđe iz sebe, kako bi navijestila radosnu vijest svim ljudima” (br. 261). Poput prvih kršćana koji su ”puni radosti i nepokolebive hrabrosti bili neumorni u naviještanju” Krista Uskrnuloga (br. 263). A temeljne razloge zauzetom evangeliziranju Papa nalazi u Isusovoj ljubav koju smo primili, a koja nas tjera da o ljubljenoj osobi zborimo, predstavljamo je i druge s njom upoznajemo. Naše je poslanje ljubiti ne samo Isusa, nego i njegov narod (br. 268) i svijet ”komu smo poslani pružati razloge nade”. Kao Božji ljudi koji se ”ne umaraju činiti dobro” (Gal 6, 9).
5. Ovo Papino pismo u pravom smislu riječi je pobudnica koja želi u nama nešto pobuditi i probuditi. U njoj papa Franjo poziva, potiče, preporučuje i predlaže. Dapače, kao misionari koji ne prestaje nikada biti Isusovim učenicima (br. 266), Papa veli da smo ”opečaćeni poslanjem da prosvjetljujemo, blagoslivljamo, tješimo liječimo i oslobađamo” (br. 273). I ”ljubimo ono što on ljubi, te živimo i djelujemo na hvalu slave njegove milosti” (Ef 1, 6). Naše poslanje, dakle, ”nije privjesak koji mogu skinuti”, već nešto što ”ne mogu iščupati iz svoga bića, a da ne uništim samog sebe”. Zbog toga i potiče da ”ne dopustimo da nam se ukrade misijski zanos” (br. 80) i ”radost evangelizacije” (br. 83), već neka raste i cvjeta ”duh zajedništva” (br. 92) i ”misionarske snage” (br. 109). To je zapravo na tragu onoga što je sveti Ivan Pavao II. napisao kad je objavio encikliku ”Redemptoris Missio” (1990.): ”Osjećam kako je nastupio čas da se upregnu sve crkvene snage u smjeru nove evangelizacije i misije ad gentes. Nitko od Kristovih vjernika, nijedna od crkvenih ustanova ne može izmaknuti toj najvišoj dužnosti: Naviještati Krista svim narodima svijeta” (br. 3).
Neka ovaj europski susret nacionalnih ravnatelja Papinskih misijskih djela, koji se odvija u našem glavnom gradu Zagrebu, probudi u svima nama svijest o tom misijskom poslanju Crkve. Organizatorima zahvaljujem što su odlučili održati ovaj susret u Hrvatskoj. Sudionici-ma želim ugodan boravak u našoj domovini, te uspješno i blagoslovljeno zborovanje.
† Želimir Puljić, nadbiskup zadarski
Predsjednik Hrvtaske biskupske konferencije
Zagreb-Lužnica, 2. ožujka 2015.